Cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng trở nên gay gắt, khi cả hai quốc gia đều xem AI là chìa khóa cho sự phát triển kinh tế và yếu tố quan trọng đối với an ninh quốc gia. Tại Hội nghị AI thế giới 2025 diễn ra gần đây tại Thượng Hải, Trung Quốc đã đề xuất thành lập Tổ chức Hợp tác AI thế giới, với mục đích thúc đẩy việc sử dụng AI một cách an toàn và toàn diện, đồng thời thu hẹp khoảng cách số và khoảng cách trí tuệ giữa các quốc gia.
Trung Quốc hy vọng tổ chức này sẽ trở thành nền tảng để các quốc gia tăng cường hợp tác về đổi mới sáng tạo, khai thác tối đa tiềm năng của AI và đạt được sự phát triển, thịnh vượng chung. Đây là bước đi thể hiện kế hoạch của Trung Quốc trong việc cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ bằng cách tự định vị là quốc gia đi đầu trong việc thúc đẩy AI vì lợi ích chung. Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã cảnh báo về tình trạng ‘độc quyền’ AI và kêu gọi các nước hợp tác trong việc quản trị công nghệ này.
Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington sẽ ‘làm mọi điều cần thiết’ để dẫn đầu trong lĩnh vực AI, bao gồm việc đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc trong các cơ quan quản trị quốc tế. Hiện tại, chưa có quy định toàn cầu mang tính ràng buộc đối với việc phát triển AI. Trung Quốc đang kêu gọi xây dựng thêm hạ tầng số sử dụng năng lượng sạch và thống nhất các tiêu chuẩn về năng lực điện toán. Nước này cũng ủng hộ vai trò của doanh nghiệp trong việc xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật về an ninh, công nghiệp và đạo đức.
Việc Bắc Kinh nhấn mạnh đến tính ‘cởi mở’ trong kế hoạch hành động về quản trị AI dường như đang dựa trên thành công của DeepSeek hồi đầu năm 2025. Công ty khởi nghiệp của Trung Quốc này đã tung ra các mô hình AI có năng lực gần tương đương với đối thủ OpenAI của Mỹ và cho phép mọi người tải về và tùy chỉnh miễn phí.
Ở phía bên kia, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch hành động về trí tuệ nhân tạo, bao gồm một loạt sáng kiến và khuyến nghị chính sách nhằm củng cố vị thế dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực này. Kế hoạch này tập trung vào việc cắt giảm các quy định về AI để thúc đẩy đổi mới, xây dựng cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ và biến phần cứng lẫn phần mềm của nước này thành ‘nền tảng tiêu chuẩn’ cho các đổi mới về AI trên thế giới.
Tuy nhiên, các nhà lập pháp và lãnh đạo công nghệ tại Mỹ hiện còn chia rẽ về việc làm sao cân bằng giữa yếu tố an toàn và tốc độ phát triển trong lĩnh vực AI. Sự tranh cãi này cho thấy thách thức trong việc quản trị AI và đảm bảo sự phát triển của công nghệ này một cách an toàn và có trách nhiệm. Trong bối cảnh đó, việc Trung Quốc và Mỹ tiếp tục cạnh tranh và hợp tác trong lĩnh vực AI sẽ có tác động đáng kể đến tương lai của công nghệ này và toàn cầu.
Thế giới đang chờ đợi xem liệu Tổ chức Hợp tác AI thế giới của Trung Quốc sẽ có thể trở thành một nền tảng quan trọng cho hợp tác quốc tế về AI hay không, và Mỹ sẽ làm thế nào để duy trì vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực này. Cạnh tranh giữa hai cường quốc về AI có thể dẫn đến những phát triển mới và thú vị trong công nghệ, nhưng cũng đòi hỏi sự quản lý và hợp tác chặt chẽ để đảm bảo an toàn và lợi ích chung cho toàn cầu.
