Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần với sự phát triển của các công cụ trị liệu ứng dụng công nghệ này. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi được đặt ra về khả năng đồng cảm, độ an toàn và mức độ sẵn sàng của các công cụ này trong việc hỗ trợ tâm lý con người.
Trong thời gian gần đây, các công ty công nghệ lớn đã và đang nỗ lực tích hợp AI vào các ứng dụng y tế, từ phân tích hình ảnh y tế, chẩn đoán bệnh lý cho đến mô phỏng ‘bác sĩ ảo’. Đặc biệt, lĩnh vực sức khỏe tâm thần đang thu hút sự chú ý của nhiều nhà phát triển công nghệ. AI hiện được xem như một ‘người bạn đồng hành’ về tâm lý với chi phí thấp so với các phương pháp truyền thống. Cốt lõi của liệu pháp tâm lý là khả năng lắng nghe và thấu hiểu, những kỹ năng mà AI có thể mô phỏng khá tốt thông qua các thuật toán và dữ liệu huấn luyện.
Nhiều công ty như Haoxinqing, Scietrain và Mirror Ego đang tập trung vào việc khai thác thị trường ngách bằng cách phát triển các công cụ AI cảm xúc hoặc công cụ trị liệu chuyên sâu. Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là liệu AI đã thực sự sẵn sàng để tiếp nhận và xử lý cảm xúc con người một cách hiệu quả? Liệu các công cụ này có thể đảm nhiệm những quyết định quan trọng liên quan đến đánh giá rủi ro tâm thần hay không?
Một số công ty công nghệ lớn như JD Health và Alibaba Cloud đã tích cực thử nghiệm ý tưởng này bằng cách giới thiệu các ứng dụng đồng hành được vận hành bởi mô hình AI do họ tự phát triển. Ứng dụng Jingyi Qianxun của JD Health và Tongyi Xingchen của Alibaba Cloud hướng tới mục tiêu cung cấp các dịch vụ đồng hành và trò chuyện dựa trên AI.
Dù vậy, lĩnh vực trị liệu bằng AI vẫn còn khá mới mẻ và đang đối mặt với nhiều thách thức. Người dùng có thể dễ dàng nhận thấy mô típ lặp đi lặp lại trong các tương tác với AI, như việc AI chỉ có thể an ủi, thể hiện sự đồng cảm và trình bày giải pháp theo cách điềm tĩnh. Điều này phản ánh rõ ràng ở chất lượng dữ liệu huấn luyện mà các mô hình AI được tiếp cận.
Thêm vào đó, vấn đề an toàn đang là một mối lo ngại lớn. Một số trường hợp AI không nhận ra dấu hiệu của ý định tự tử trong tin nhắn của người dùng, thậm chí còn khuyến khích họ ‘can đảm làm theo cảm xúc’, đã đặt ra những câu hỏi về độ tin cậy và sự an toàn của các công cụ này.
Khác với môi trường lâm sàng, nơi chuyên gia trị liệu có thể chuyển bệnh nhân đến nơi hỗ trợ chuyên sâu, chỉ định khám tâm thần hoặc kê đơn thuốc, AI hiện chưa thể thực hiện các hành động cụ thể như vậy. Điều này đặt ra thách thức về tính khả thi và hiệu quả của các công cụ trị liệu AI trong việc hỗ trợ tâm lý con người.
Tính khả thi về mặt kinh doanh cũng là một trở ngại khác mà các công cụ trị liệu AI đang phải đối mặt. Nhiều nền tảng nhắm trực tiếp tới người tiêu dùng, nhưng việc chuyển đổi người dùng thông thường thành khách hàng trả phí là một thách thức không nhỏ.
Các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần trực tuyến đã từng trải qua nhiều đợt tăng trưởng mạnh, nhưng hầu hết nền tảng đều gặp khó khăn trong việc biến trị liệu trực tuyến thành mô hình kinh doanh độc lập và bền vững.
Một số nền tảng lớn cũng đã tích hợp công cụ trị liệu AI vào hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe của họ. JD Health, một công ty có doanh thu chủ yếu từ bán dược phẩm, đã tích hợp công cụ sức khỏe tâm thần vào dịch vụ của hãng, thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng đến lĩnh vực này.
Tóm lại, mặc dù công cụ trị liệu ứng dụng AI đang có tiềm năng lớn trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Việc giải quyết các vấn đề liên quan đến khả năng đồng cảm, độ an toàn, và tính khả thi về mặt kinh doanh sẽ là chìa khóa để các công cụ này có thể trở thành một phần quan trọng trong hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe tâm thần trong tương lai.
