Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ dường như chưa để lại dấu ấn rõ ràng lên hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 6 vừa qua. Dựa trên số liệu mới được công bố, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng trưởng 5,8% so với cùng kỳ năm trước, đạt mức tăng trưởng tương đối vững chắc. Trong 6 tháng đầu năm, xuất khẩu của Trung Quốc vẫn duy trì tốc độ tương đương so với năm trước, và điều này đã góp phần giúp nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tiến gần hơn đến mục tiêu tăng trưởng Tổng sản phẩm trong nước (GDP) đã được đề ra cho năm nay.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định rằng tình hình này khó có thể kéo dài. Hiện tại, các doanh nghiệp xuất khẩu của Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ khi mà căng thẳng thương mại với Mỹ có dấu hiệu leo thang. Mặc dù việc Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận tạm hoãn áp thuế vào tháng 5 vừa qua đã giúp làm giảm bớt căng thẳng, nhưng nhiều mặt hàng của Trung Quốc khi xuất khẩu sang thị trường Mỹ vẫn phải chịu thuế suất trên 50%.

Một số doanh nghiệp Trung Quốc đã tìm cách lách luật bằng cách tái phân loại hàng hóa đã hoàn thiện thành nguyên liệu thô để giảm giá trị khai báo xuất khẩu. Tuy nhiên, một xu hướng đáng chú ý khác đang xuất hiện, đó là sự chuyển hướng thị trường xuất khẩu của các doanh nghiệp Trung Quốc. Cụ thể, tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ của Trung Quốc đã giảm từ khoảng 15% trong năm ngoái xuống còn 12% trong nửa đầu năm nay. Thay vào đó, xuất khẩu của Trung Quốc sang các nước ở Đông Nam Á đã tăng trưởng mạnh mẽ.

Các chuyên gia dự báo rằng sức ép lên hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc sẽ gia tăng trong nửa cuối năm. Với hạn chót ngày 12/8 để hoàn tất vòng đàm phán thương mại giữa Trung Quốc với Mỹ đang đến gần, nếu đàm phán thương mại giữa hai nước không đạt được kết quả như mong đợi, khả năng cao là thuế quan sẽ bị nâng lên. Ngay cả khi giữ nguyên mức hiện tại, hoạt động ‘xuất hàng sớm’ cũng sẽ chững lại, khiến nhu cầu yếu đi vì hàng đã được đẩy mạnh xuất khẩu từ trước.

Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào mới đây cho biết chính phủ nước này đã chuẩn bị các biện pháp và có trong tay ‘nhiều công cụ’ để tránh khả năng sụt giảm kinh tế trong nửa cuối năm. Dữ liệu chính thức mới được công bố cho thấy tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đạt 5,2% trong quý II/2025, vượt nhẹ so với mức dự báo 5,1% theo khảo sát của hãng tin Reuters và trên ngưỡng mục tiêu tăng trưởng cả năm 5% mà Chính phủ Trung Quốc đề ra.

Tuy nhiên, các nhà phân tích đã cảnh báo rằng cần phải có thêm nhiều biện pháp để thúc đẩy tiêu dùng nội địa vốn đang trì trệ, trong bối cảnh xuất khẩu phải đối mặt với các tác động dây chuyền từ những bất ổn thương mại toàn cầu. Thuế quan cũng đang tạo ra những tác động dây chuyền ngày càng rõ rệt. Xuất khẩu từng là điểm sáng của nền kinh tế Trung Quốc trong những năm gần đây. Nhưng cuộc chiến thuế quan với Mỹ có thể khiến ánh sáng đó dần bị lu mờ.

Trước thời hạn chót ngày 1/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố một thỏa thuận thương mại mới với Hàn Quốc. Thỏa thuận này bao gồm việc Mỹ sẽ áp dụng mức thuế 15% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Hàn Quốc. Mức thuế này tương đương với mức thuế mà Mỹ đang áp dụng đối với Liên minh châu Âu và Nhật Bản.

Tổng thống Trump bày tỏ sự hài lòng với thỏa thuận, cho rằng đây là một thỏa thuận thương mại đầy đủ và hoàn chỉnh. Ông Trump cũng cho biết Hàn Quốc sẽ đầu tư 350 tỷ USD vào các dự án do Mỹ sở hữu và kiểm soát, như một phần của thỏa thuận.

Về mức thuế đối ứng, hàng hóa Hàn Quốc sẽ phải chịu mức thuế 15%, thấp hơn mức 25% mà Tổng thống Trump đã công bố hồi đầu tháng 7 nhưng cao hơn mức 10% hiện nay. Hàng nhập khẩu từ Mỹ vào Hàn Quốc sẽ không bị áp thuế khi Hàn Quốc mở cửa cho thương mại và chấp nhận ô tô Mỹ.

Thỏa thuận này dự kiến sẽ chính thức được công bố trong chuyến thăm của tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung đến Mỹ trong tháng tới. Hàn Quốc hiện là đối tác thương mại lớn thứ 6 của Mỹ, với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ khoảng 132 tỷ USD trong năm 2024, chủ yếu là ô tô và phụ tùng ô tô, chất bán dẫn và đồ điện tử.

Mỹ xuất khẩu khoảng 66 tỷ USD hàng hóa sang Hàn Quốc, chủ yếu là dầu khí và máy móc công nghiệp. Với thỏa thuận này, cả hai nước hy vọng sẽ tăng cường quan hệ thương mại và mang lại lợi ích cho cả hai bên.

Các thỏa thuận thương mại quốc tế đang trở thành tâm điểm chú ý hơn bao giờ hết trong bối cảnh hiện nay, khi mà Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa các quốc gia bằng việc áp thuế quan cao hơn cho đến khi họ đồng ý ký kết các thỏa thuận mới với Mỹ. Tuy nhiên, quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia diễn ra như thế nào và liệu những hành động mạnh mẽ của ông Trump có làm thay đổi cách thức tiến hành các cuộc đàm phán hay không?

Jason Langrish, một nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Canada, cho biết rằng những lời đe dọa áp thuế của ông Trump đã làm xấu đi bầu không khí trong phòng đàm phán. Ông giải thích rằng gần đây, trong thời kỳ chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bản địa đang gia tăng, các thỏa thuận thương mại đã trở nên mang tính phòng thủ và buộc tội nhiều hơn. Ông Langrish, người đã giúp Canada ký kết các thỏa thuận thương mại với EU và Ấn Độ, cho biết rằng điều này trái ngược với cách thức các thỏa thuận như vậy được đạt được trước đây. Theo truyền thống, các cuộc đàm phán thương mại thường mang tính tích cực vì bạn đang nâng cấp một thỏa thuận vốn đã có hiệu quả giữa hai quốc gia.

Một cựu đàm phán viên thương mại khác, Karl Falkenberg, người đã nhiều năm làm đại diện cho EU trong các cuộc đàm phán, nói rằng ông Trump ‘không chấp nhận luật chơi’. Ông không có ý khen ngợi, nhưng ông Trump chắc chắn sẽ coi đó là một lời khen.

Quá trình đàm phán thương mại thường bắt đầu với việc mỗi bên chỉ định một trưởng đoàn đàm phán. Các nhóm được bố trí cho mỗi bàn đàm phán, có thể bao gồm các vấn đề như thuế quan, quy định, và mua sắm chính phủ. Mỗi bàn đàm phán sẽ có một thành viên phụ trách riêng. Ông Langrish nói rằng sau đó, ‘cuộc đua bắt đầu’, lưu ý rằng các thỏa thuận thường mất nhiều năm để hoàn tất. Đối với ông Falkenberg, một ngày làm việc điển hình trong các cuộc đàm phán gồm một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, nhưng ông cho biết đã từng ‘rời văn phòng lúc 5 giờ sáng’.

Mặc dù các bộ phim chính trị truyền hình thường phóng đại các xung đột trong đàm phán, nhưng hầu hết những người trong ngành đều nói rằng công việc thực sự diễn ra âm thầm, trong nhiều giờ thương lượng chiến lược, cả cho và nhận. Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết rằng yếu tố quan trọng nhất trong đàm phán là sự tin tưởng. Bà nói rằng bạn sẽ không bao giờ có được 100% sự tin tưởng, bởi vì mỗi bên đều có các mục tiêu quốc gia riêng. Nhưng nếu bạn cảm thấy có thể chia sẻ không chính thức các đề xuất với phía bên kia, và điều đó sẽ không bị rò rỉ ra báo chí hay lan truyền đến các bên liên quan, thì sẽ dễ dàng hơn để đi đến một kết thúc thành công.

Tuy nhiên, trong khi các yếu tố nội bộ trong phòng đàm phán có vai trò quan trọng, thì những gì đang diễn ra bên ngoài thế giới mới chính là thứ có thể quyết định sự thành – bại của một thỏa thuận. Ông Langrish chỉ ra rằng có những người phản đối một thỏa thuận được ký kết, chẳng hạn như một lĩnh vực kinh tế có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, hoặc phe đối lập chính trị trong nước.

Bà Cutler nói thêm rằng điều khiến các nhóm đàm phán của Mỹ gặp khó khăn chính là việc ông Trump muốn họ ký kết các thỏa thuận mới với hầu hết các quốc gia trong một khoảng thời gian rất ngắn. Lời khuyên của bà Cutler dành cho Tổng thống Donald Trump và những người thân cận ông là hãy ngưng sử dụng mạng xã hội, vì việc quá công khai một cuộc đàm phán có thể gây ảnh hưởng đến tiến trình.

Trong khi đó, khi thuế quan của Mỹ dường như liên tục tăng giảm một cách khó hiểu, giới luật sư thương mại trên toàn thế giới đang rất được săn đón.