Ở Sơn La, việc đẩy mạnh phát triển các sản phẩm lưu niệm và OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) đang được xem là một chiến lược quan trọng nhằm nâng cao giá trị du lịch và quảng bá nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc bản địa. Những sản phẩm thủ công truyền thống như thổ cẩm, trang sức bạc, nhạc cụ dân tộc, và các sản phẩm đan lát từ mây tre đã trở thành biểu tượng văn hóa của vùng đất này. Không chỉ thể hiện sự khéo léo và tài năng của người thợ thủ công, những sản phẩm này còn chứa đựng giá trị văn hóa lâu đời được gìn giữ và tiếp nối qua các thế hệ.

Trong những năm gần đây, tỉnh Sơn La đã chú trọng vào việc phát triển và đổi mới các sản phẩm lưu niệm. Các doanh nghiệp và hợp tác xã đã tích cực tham gia vào việc sản xuất và kinh doanh các sản phẩm lưu niệm handmade, từ đó tạo ra nhiều việc làm cho người dân bản địa. Điều này không chỉ góp phần vào sự phát triển kinh tế của địa phương mà còn giúp bảo tồn và phát huy các nghề thủ công truyền thống.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) cũng đã trở thành một đòn bẩy quan trọng thúc đẩy phát triển du lịch tại Sơn La. Các sản phẩm OCOP được chế biến theo quy trình kiểm soát nghiêm ngặt, có thương hiệu rõ ràng, và mang đậm hương vị đặc trưng của vùng đất Tây Bắc. Những sản phẩm này đã chiếm được cảm tình của du khách gần xa và trở thành những món quà ý nghĩa. Du khách có thể tìm thấy các sản phẩm OCOP tại các điểm du lịch, chợ truyền thống, hoặc qua các kênh thương mại điện tử.

Tính đến nay, toàn tỉnh Sơn La đã có hơn 200 sản phẩm được đánh giá phân hạng và cấp giấy chứng nhận OCOP. Trong đó, có 1 sản phẩm 5 sao, 62 sản phẩm 4 sao, và 151 sản phẩm 3 sao. Các sản phẩm này đã góp phần tạo nên sự đa dạng và phong phú cho thị trường lưu niệm du lịch tại Sơn La. Sự đa dạng này cho phép du khách có nhiều lựa chọn khi tìm kiếm những món quà lưu niệm đặc trưng của vùng đất này.

Nhận thức được tầm quan trọng của các sản phẩm lưu niệm và OCOP, tỉnh Sơn La đã có nhiều chính sách hỗ trợ và định hướng phát triển. Các ngành chức năng đã xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, kết nối các hợp tác xã, doanh nghiệp, và người dân với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch. Điều này giúp tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ lẫn nhau, thúc đẩy sự phát triển của du lịch và các sản phẩm lưu niệm.

Ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sơn La, khẳng định: ‘Để du lịch Sơn La phát triển bền vững, thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã phát triển các sản phẩm du lịch mới, thiết kế quà tặng du lịch, góp phần tạo thêm dấu ấn đặc sắc để du lịch Sơn La ngày càng thu hút du khách.’

Phát triển đa dạng các sản phẩm lưu niệm và OCOP không chỉ là chiến lược kinh tế mà còn là cách để bảo tồn và lan tỏa văn hóa bản địa. Đây chính là những mảng ghép tạo nên hệ sinh thái du lịch hoàn chỉnh, từ trải nghiệm đến mua sắm. Với những bước đi đúng đắn và sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp, và người dân, các sản phẩm lưu niệm du lịch của Sơn La đang từng bước khẳng định giá trị, là món quà ý nghĩa cho du khách và trở thành những ‘sứ giả’ lan tỏa văn hóa và du lịch Sơn La.

Chị Nguyễn Thị Ngọc My, một người phụ nữ Hà Nội, đã từ bỏ công việc văn phòng ổn định để dành thời gian chăm sóc con cái và bất ngờ tìm được thu nhập ổn định hàng chục triệu mỗi tháng nhờ kinh doanh brooch (ghim cài áo) thủ công. Quyết định từ bỏ công việc vốn mang lại thu nhập ổn định để ở nhà lo cho con vào năm 2019, chị My bắt đầu hành trình tìm kiếm một nguồn thu nhập mới.

Trong thời gian rảnh, chị My đã thử làm bánh kem hoa nghệ thuật nhưng phải tạm ngưng do lý do sức khỏe. Từ đó, chị chuyển sang làm hoa giấy, hoa đất sét và đồ thủ công nhỏ lẻ để bán trang trải thu nhập. Khi tìm hiểu về lịch sử và kỹ thuật đính kết brooch, chị nhận ra đây cũng là một nhánh nhỏ của thêu – lĩnh vực mà mình có chút nền tảng.

Từ kinh nghiệm xử lý chất liệu khi làm bánh, hoa, chị My nảy ra ý tưởng tạo nên những chiếc brooch sinh động, gần gũi và đa dạng nguyên phụ liệu. Vào năm 2022, chị My thuyết phục chị gái cùng bắt đầu hành trình khởi nghiệp. Đến năm 2023, một người bạn thân từ thời tiểu học của chị cũng tham gia cùng. Cả ba chính thức mở xưởng mang tên ‘Handmade by Mí’.

Những ngày đầu, nhóm gặp không ít khó khăn về vốn và nguyên phụ liệu. Nhóm quyết định giữ quy mô vừa phải, mỗi người kiêm nhiệm nhiều công việc để tiết kiệm chi phí. Theo chị My, thách thức lớn nhất đến từ nguyên vật liệu. Những món phụ kiện nhỏ nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ cao, nguyên liệu lại khan hiếm.

Nhóm phải đặt mua lẻ từ nước ngoài như cườm Nhật, kim sa Pháp – Ý, pha lê Swarovski từ Áo, dẫn đến chi phí đội lên đáng kể. Chị My cho biết thị trường VN vẫn thiếu đơn vị cung cấp nguyên liệu đính kết cao cấp số lượng lớn. Sau gần 3 năm, nhóm mới tìm được một số đầu mối uy tín và định hình được hướng đi phù hợp với mô hình xưởng sáng tạo nhỏ.

Cũng theo chị My, mỗi sản phẩm handmade mất 1 – 2 ngày để hoàn thành, tùy vào độ khó. Mỗi bộ sưu tập thường gồm khoảng 20 – 23 mẫu và không sản xuất hàng loạt. Mức giá sản phẩm dao động từ 500.000 – 2.500.000 đồng, thu nhập mỗi tháng khoảng từ 35 – 45 triệu đồng.

Chị My chia sẻ: ‘Người Việt thường ngại những phụ kiện quá cầu kỳ, nên nhóm tập trung vào dòng brooch nhỏ, vừa phải, dễ kết hợp nhưng vẫn giữ sự tinh xảo và độc đáo. Ưu tiên chất lượng và cá tính sáng tạo là điều chúng mình luôn theo đuổi’.

Không chỉ tạo ra sản phẩm, chị My và nhóm còn mang khát khao lan tỏa tình yêu với nghệ thuật đính kết. ‘Chúng mình muốn truyền cảm hứng đến những người trẻ yêu handmade, giúp họ biết thêm về brooch, học hỏi và chia sẻ kiến thức lẫn nhau’, chị nói.

Cần Thơ hiện có một nhóm các nghệ nhân và người yêu nghệ thuật, với nỗ lực biến những phụ phẩm nông nghiệp như vỏ bắp thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo. Mục tiêu của nhóm không chỉ là bảo vệ môi trường mà còn là giữ gìn và phát triển giá trị của nghệ thuật thủ công truyền thống. Đây là một sáng kiến thú vị và đáng được ghi nhận.

Nhóm Art house Cần Thơ là tập hợp của các giáo viên mỹ thuật, sinh viên và những người đam mê nghệ thuật. Lấy cảm hứng từ cuộc sống tại các vùng nông thôn miền Tây, nơi mà cây bắp đóng một vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày của người dân, nhóm đã có ý tưởng sử dụng vỏ bắp – thứ mà nhiều người xem là phế phẩm – để tạo ra các sản phẩm thủ công giàu giá trị nghệ thuật.

Quá trình chế tạo các sản phẩm này đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Mỗi sản phẩm đều được làm hoàn toàn bằng tay qua nhiều công đoạn, từ thu gom và xử lý vỏ bắp, cho đến phơi khô, đan và trang trí bằng vải lụa. Để hoàn thiện một chiếc túi xách làm từ vỏ bắp, các thành viên phải mất từ một đến hai ngày làm việc chăm chỉ.

Các sản phẩm của nhóm Art house không chỉ giới hạn ở túi xách, mà còn bao gồm ví, đế lót bình hoa, khung gương trang trí và một loại giấy thủ công đặc biệt làm từ vỏ bắp. Loại giấy này được tạo ra bằng cách xay nhuyễn vỏ bắp và sau đó pha trộn với màu thực phẩm cùng với các loại hoa lá tự nhiên. Chính nhờ tính chất đặc biệt của loại giấy này, nhóm đã có thể tạo ra những tác phẩm tranh dân gian bằng kỹ thuật in khắc gỗ và tô màu theo phong cách tranh Đông Hồ, Hàng Trống.

Không chỉ dừng lại ở đó, nhóm Art house còn sử dụng giấy vỏ bắp để vẽ tranh phong cảnh địa phương và các chủ đề về đờn ca tài tử, từ đó giới thiệu về vùng đất Cần Thơ và văn hóa đặc sắc của địa phương. Qua các hoạt động và sản phẩm của mình, nhóm không chỉ là một tập thể nghệ thuật, mà còn đại diện cho một phong trào sống xanh và sáng tạo bền vững trong cộng đồng.

Các thành viên của Art house Cần Thơ thường xuyên tổ chức các buổi hướng dẫn làm thủ công cho học sinh, sinh viên và người dân địa phương. Thông qua các hoạt động này, nhóm hy vọng truyền tải một thông điệp quan trọng về việc tái sử dụng và tái tạo các chất liệu có sẵn trong tự nhiên. Đồng thời, họ cũng mong muốn lan tỏa tình yêu văn hóa và khuyến khích sự sáng tạo trong cộng đồng. Dự án của nhóm Art house là một ví dụ sáng giá cho việc kết hợp giữa bảo vệ môi trường và phát triển văn hóa tại địa phương.

Tìm hiểu thêm về dự án Art house Cần Thơ và khám phá các sản phẩm độc đáo từ vỏ bắp do nhóm tạo ra. Cùng nhau ủng hộ và lan tỏa những giá trị tích cực mà nhóm đã và đang đóng góp cho cộng đồng.