Cuộc điều tra về vụ tai nạn nghiêm trọng của chuyến bay 171 thuộc hãng hàng không Air India đang tập trung vào tiền sử bệnh án của phi công, sau khi cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chiếc Boeing 787 Dreamliner, lao máy bay xuống một khu dân cư tại Ahmedabad, khiến 242 người thiệt mạng. Chỉ có một hành khách sống sót sau tai nạn.

Theo báo cáo sơ bộ do giới chức Ấn Độ công bố, sự cố có thể bắt nguồn từ việc công tắc điều khiển luồng nhiên liệu tới cả hai động cơ của máy bay đã bị tắt ngay sau khi cất cánh. Sự cố này dẫn đến việc động cơ ngừng hoạt động và máy bay mất kiểm soát. Cục Điều tra Tai nạn Máy bay Ấn Độ (AAIB) cho biết trong đoạn ghi âm buồng lái, một phi công đã hỏi người còn lại tại sao lại cắt nhiên liệu, và người kia khẳng định mình không thực hiện hành động đó.

Đơn xin nghỉ phép của Cơ trưởng Sabharwal với lý do trầm cảm sau cái chết của mẹ đã làm dấy lên câu hỏi về việc liệu các biện pháp đánh giá và bảo vệ sức khỏe tâm thần cho phi công hiện nay có thực sự đầy đủ và hiệu quả hay không. Tổng Giám đốc điều hành Air India đã cảnh báo rằng cuộc điều tra vẫn đang được tiến hành và việc vội vàng đưa ra bất kỳ kết luận nào vào thời điểm này là thiếu thận trọng.

Các chuyên gia trong ngành hàng không cho biết các sự cố do lỗi con người từ lâu đã thường xuyên xảy ra, và các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Nhiều chuyên gia cũng cảnh báo rằng hiện nay các biện pháp hỗ trợ tâm lý dành cho phi công và các nhân sự khác trong ngành hàng không vẫn còn rất hạn chế.

Những vụ tai nạn thảm khốc do phi công tự sát đã thôi thúc các chuyên gia nghiên cứu về sức khỏe tâm thần của phi công. Một số vụ tai nạn, như vụ việc của hãng Germanwings năm 2015 và vụ mất tích của máy bay MH370, đã dấy lên nhiều giả thuyết về sức khỏe tâm thần của phi công.

Cũng có những lo ngại về lỗ hổng trong hệ thống đánh giá sức khỏe tâm thần phi công. Các chuyên gia cho biết rằng các yêu cầu khắt khe về sức khỏe tâm thần có thể khiến nhiều phi công cố tình che giấu thông tin sức khỏe hoặc tránh kiểm tra sức khỏe tâm thần vì sợ bị sa thải.

Để giảm thiểu nguy cơ phi công có ý định tự tử chiếm quyền điều khiển máy bay, một số biện pháp đã được đề xuất, như thay đổi thiết kế cửa buồng lái. Tuy nhiên, các nhà chức trách thì phản đối việc thay đổi thiết kế cửa buồng lái, lý giải rằng hệ thống khóa tinh vi hiện nay nhằm ngăn chặn các vụ không tặc xâm nhập buồng lái và cướp máy bay.

Các chuyên gia trong ngành hàng không cho biết cần nhiều hơn nữa các biện pháp khuyến khích phi công và những nhân sự hàng không khác chủ động lên tiếng về sức khỏe tâm thần. Hiệp hội Hàng không Hoàng gia (RAeS) đã công bố một báo cáo làm rõ những thách thức mà các vấn đề sức khỏe tâm thần cùng với sự thiếu hụt hỗ trợ đang đặt ra cho ngành hàng không toàn cầu.

Vụ rơi máy bay Air India gần đây đã đặt ra câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công, sau nhiều thảm kịch từng gây rúng động ngành hàng không. Các nhà điều tra đang xem xét hồ sơ y tế của cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chuyến bay Air India 171 gặp nạn hôm 12/6, khiến 241 người thiệt mạng.

Báo cáo sơ bộ ban đầu cho biết các công tắc điều khiển nhiên liệu đã bị tắt ngay sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến mất lực đẩy và rơi xuống khu dân cư ở Ahmedabad. Thông tin cơ trưởng Sabharwal từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm, càng khiến dư luận chú ý tới khía cạnh tâm lý, dù Air India nhấn mạnh chưa thể kết luận điều gì khi cuộc điều tra còn đang diễn ra.

Câu chuyện của Air India 171 không phải là trường hợp đơn lẻ. Ngành hàng không từng chứng kiến nhiều thảm kịch mà nguyên nhân được cho là đến từ nguyên nhân khủng hoảng tâm thần của phi công. Vụ Germanwings năm 2015 khiến 150 người thiệt mạng, xảy ra khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái, điều khiển máy bay lao vào núi tại Pháp. Điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng, che giấu bệnh và từng tìm kiếm thông tin về cơ chế khóa buồng lái.

Tương tự, giả thuyết về vụ tự sát của cơ trưởng cũng được đặt ra trong vụ mất tích của chuyến bay MH370 năm 2014. Dù chưa có bằng chứng chính thức, cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin đây là một vụ “giết người do tự sát”. Cuộc tìm kiếm chiếc máy bay đã bị đình chỉ vào tháng 1/2017 sau khi không tìm thấy dấu vết nào trong vùng tìm kiếm rộng 46.000 dặm vuông.

Ngoài ra, một vụ tai nạn năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái.

Khi tâm lý không được coi là yếu tố an toàn bay, theo dữ liệu do Bloomberg công bố năm 2022, nếu tính riêng, các vụ tai nạn do phi công tự sát, có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012. Dù vậy, các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề này.

Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc. Trong khi đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu rối loạn tâm thần vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai báo tự nguyện.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định: “Ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay”.

Tổ chức IPAAC – liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không – cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay. Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm.

Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài – được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo thay đổi đó có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài.

Năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu.

“Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”, ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ. “Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói.

Một sự việc bất ngờ và hiếm có đã xảy ra trong ngành hàng không tại Mỹ khi một máy bay ném bom B-52 xuất hiện trên đường bay của chiếc máy bay chở khách Delta3788 tại Bắc Dakota. Phi công của hãng hàng không SkyWest đã có hành động nhanh chóng và quyết đoán để tránh va chạm với máy bay quân sự.

Vụ việc diễn ra vào ngày 18-7, khi máy bay của SkyWest đang chuẩn bị hạ cánh tại sân bay quốc tế Minot ở bang Bắc Dakota. Đoạn video do một nữ hành khách ghi lại cho thấy phi công đã xin lỗi hành khách vì phải thực hiện ‘hành động hung hãn’ nhằm tránh va chạm với máy bay ném bom B-52. Phi công đã thông báo với hành khách rằng ông phải thay đổi hướng bay do khoảng cách giữa máy bay với máy bay phía trước không đủ xa trên đường tiếp cận sân bay.

Nữ hành khách Monica Green, người đã ghi lại đoạn video, cho biết phi công đã tường thuật rất chi tiết về mọi thứ đã xảy ra và có thể nhận thấy ông ấy đang run rẩy. Tuy nhiên, bà Green khen ngợi phi công vì đã xử lý tình huống một cách chuyên nghiệp.

Theo báo cáo từ phía SkyWest, tháp kiểm soát không lưu đã cho phép máy bay tiếp cận sân bay nhưng phi công đã ‘bay vòng lại khi phát hiện có một máy bay khác xuất hiện trên đường bay của họ’. Không quân Mỹ cũng cho biết họ đang xem xét các báo cáo về một máy bay quân sự ‘hoạt động trong cùng không phận’ với một máy bay thương mại.

Được biết, một chiếc B-52 thuộc biên chế Căn cứ Không quân Minot đã thực hiện chuyến bay qua Hội chợ Bang Bắc Dakota vào tối ngày 18-7. Chuyến bay Delta3788 do SkyWest vận hành đã hạ cánh an toàn tại sân bay Minot sau khi đánh một vòng trên không. SkyWest đang tiếp tục điều tra vụ việc.

Chiếc máy bay chở khách là một chiếc Embraer E175, có thể chở tối đa trên dưới 80 hành khách. Chiếc máy bay ném bom B-52 Stratofortress là một trong những máy bay quân sự nổi tiếng của Không quân Mỹ. Với khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ và mang theo nhiều loại vũ khí, B-52 đã trở thành một biểu tượng của sức mạnh không quân Mỹ trong nhiều thập kỷ qua.

Các chuyên gia hàng không đánh giá cao kỹ năng và sự nhanh chóng của phi công SkyWest trong việc xử lý tình huống khẩn cấp này. Đồng thời, sự việc cũng làm nổi bật tầm quan trọng của sự phối hợp và giao tiếp giữa các cơ quan kiểm soát không lưu và các phi công trong việc đảm bảo an toàn bay.

Hiện tại, vụ việc đang được điều tra để làm rõ các chi tiết và nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của máy bay ném bom B-52 trên đường bay của máy bay chở khách. Tuy nhiên, việc phi công và hành khách đều an toàn sau sự việc đã được coi là một kết quả tích cực.