Trong hai thập kỷ qua, từ năm 2003 đến 2021, các hệ sinh thái trên Trái đất đã trải qua những biến đổi đáng kể. Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Climate Change của Đại học Duke chỉ ra rằng, trong khi cây cối trên đất liền phát triển mạnh mẽ, thực vật biển lại suy giảm đáng kể. Sự thay đổi này làm nổi bật sự phức tạp của các hệ sinh thái trên Trái đất và tác động của biến đổi khí hậu.
Theo nghiên cứu, cây cối trên đất liền đã gia tăng khả năng quang hợp do khí hậu ấm hơn và lượng mưa nhiều hơn, đặc biệt tại các vùng ôn đới và vĩ độ cao. Trong giai đoạn từ 2003 đến 2021, lượng carbon do thực vật trên đất liền hấp thụ đã tăng thêm 0,2 tỷ tấn mỗi năm. Sự gia tăng này chủ yếu được ghi nhận tại các khu rừng ôn đới và vùng rừng taiga ở Bắc bán cầu, nơi mà khí hậu ấm lên đã kéo dài mùa sinh trưởng, tạo điều kiện cho cây cối hấp thụ nhiều carbon hơn.
Ngược lại, các loài tảo biển, chủ yếu tập trung ở vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, đã trải qua sự suy giảm khả năng quang hợp. Mức giảm khoảng 0,1 tỷ tấn mỗi năm được ghi nhận do nước biển ấm lên, khiến nguồn dinh dưỡng bị hạn chế. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển mà còn có thể làm suy yếu chuỗi thức ăn tại những khu vực này, gây ra những tác động xấu tới đa dạng sinh học, ngành đánh bắt thủy sản và kinh tế địa phương.
Kết quả cuối cùng của sự thay đổi này là các hệ sinh thái trên đất liền đã chiếm ưu thế, dẫn đến lượng carbon được hấp thụ toàn cầu tăng trung bình 0,1 tỷ tấn mỗi năm từ 2003 đến 2021. Sự gia tăng này đóng vai trò then chốt trong việc ổn định khí hậu và cung cấp các tài nguyên sinh học quan trọng như lương thực và sợi vải cho con người.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu vệ tinh để đánh giá mức độ quang hợp toàn cầu và phân tích nhiều yếu tố môi trường như nhiệt độ không khí và mặt biển, lượng mưa và độ sâu lớp nước hỗn hợp ở đại dương. Qua đó, họ chỉ ra vai trò nổi bật của các khu rừng ôn đới và vùng rừng taiga tại các vĩ độ cao ở Bắc bán cầu trong việc hấp thụ carbon.
Tuy nhiên, nếu tình trạng suy giảm khả năng quang hợp của thực vật biển tại các vùng nhiệt đới tiếp tục, khả năng hấp thụ carbon ở các khu vực nhiệt đới có thể bị suy giảm nghiêm trọng. Điều này sẽ làm trầm trọng hơn tác động của biến đổi khí hậu và gây ra những thách thức lớn cho việc bảo vệ môi trường và duy trì sự cân bằng của các hệ sinh thái.
Các nhà khoa học nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục giám sát dài hạn cả hệ sinh thái trên đất liền và đại dương. Việc này sẽ giúp hiểu rõ hơn về xu hướng tương lai, tìm ra các biện pháp ứng phó phù hợp và đảm bảo sự cân bằng bền vững của các hệ sinh thái trước những thách thức môi trường toàn cầu ngày càng gia tăng.
