Chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện là một giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội. Theo PGS. TS Hoàng Anh Lê, Trưởng bộ môn Quản lý môi trường, Khoa môi trường, Trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), xe máy là nguồn gây ô nhiễm không khí chính do tiêu thụ nhiều năng lượng và phát thải trực tiếp qua ống xả mà không qua hệ thống xử lý khí thải.
Nghiên cứu cho thấy, ban ngày xe máy là nguồn phát thải chủ yếu, trong khi vào ban đêm, xe tải hạng nặng chiếm ưu thế. Tại Hà Nội, số lượng xe máy ước tính khoảng 6,9 triệu phương tiện, trong đó 95% sử dụng xăng. Việc triển khai lộ trình chuyển đổi xe điện trong vành đai 1 sẽ tác động đến 9 phường, trong đó 6 phường nằm trọn trong vành đai 1. Số liệu thống kê sơ bộ cho thấy, trong vành đai 1 có lượng dân cư ổn định khoảng 600.000 dân, với tổng số xe máy tại chỗ khoảng 450.000 phương tiện.
Ô nhiễm từ các phương tiện giao thông chiếm trên 60% trong báo cáo của Hà Nội về ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, nguồn ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông chiếm khoảng 12%, bụi hoạt động giao thông là 23%, một nguồn bụi rất lớn nữa chiếm khoảng 29% là bụi từ hoạt động xây dựng và 17-18% là từ hoạt động đốt. Để giảm phát thải của phương tiện giao thông đường bộ, nhất là giảm phát thải của xe máy, việc chuyển đổi xe máy chạy xăng sang sử dụng xe điện sẽ giúp giảm đáng kể lượng khí thải, góp phần cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội và bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, vấn đề hạ tầng trạm sạc và đơn vị cung cấp điện cần được giải quyết. Bên cạnh đó, cần giải quyết triệt để bài toán về rác thải pin như giảm thiểu việc thải bỏ pin, tái chế và chuyển mục đích sử dụng pin thải. Ông Nguyễn Đông Phong, Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm khí thải xe cơ giới đường bộ, Cục Đăng kiểm Việt Nam, cho rằng việc kiểm soát khí thải xe ô tô tham gia giao thông ở nước ta đã được thực hiện kể từ năm 2006, thì toàn bộ hơn 70 triệu xe máy đang lưu thông tại Việt Nam lại chưa thực hiện việc kiểm soát khí thải, mặc dù quy chuẩn khí thải xe máy đã áp dụng với xe máy mới ra thị trường.
Theo bà Nguyễn Hoàng Ánh, Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, để chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện, cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích, như giảm thuế, phí, cung cấp các gói vay ưu đãi, hỗ trợ xây dựng hạ tầng trạm sạc. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của xe điện và tác hại của ô nhiễm không khí, cũng như tăng cường quản lý, kiểm soát khí thải xe máy.
Trước đó, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã cam kết giảm phát thải khí nhà kính đến năm 2030, trong đó có các giải pháp về chuyển đổi phương tiện giao thông sang sử dụng năng lượng sạch và điện. Các chuyên gia và cơ quan chức năng cũng đề xuất cần sớm hoàn thiện khung khổ pháp lý, chính sách hỗ trợ để thúc đẩy việc chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện, hướng tới mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí, bảo vệ môi trường.
Tổng cục Thống kê cho biết, số lượng xe máy tại Việt Nam đang tăng nhanh. Nếu như năm 2015, cả nước có khoảng 45 triệu xe máy thì đến năm 2020, con số này đã tăng lên trên 70 triệu chiếc.
Ủy ban Quốc gia về Biến đổi khí hậu cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện là một bước tiến quan trọng trong công cuộc bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu.
