Hà Nội đang đứng trước một thách thức lớn trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông. Với hơn 8 triệu phương tiện, trong đó có 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy, thành phố đang chịu áp lực khủng khiếp lên hạ tầng giao thông đô thị. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20 vào ngày 12/7/2024, yêu cầu Hà Nội triển khai các biện pháp mạnh mẽ nhằm giảm ô nhiễm không khí, bao gồm kế hoạch không để xe máy chạy xăng vào Vành đai 1.
Việc triển khai kế hoạch này đặt ra nhiều thách thức và cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh tác động tiêu cực đến đời sống nhân dân và hoạt động của doanh nghiệp. Thực tế, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông, bao gồm việc phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng và khuyến khích sử dụng xe điện.
Tuy nhiên, việc cấm xe máy ở Vành đai 1 cũng gây nhiều tác động đến đời sống và chi phí tuân thủ của người dân. Ước tính, việc thay thế 600.000 xe máy trong khu vực Vành đai 1 với mức giá trung bình khoảng 25 triệu đồng/xe, tổng chi phí chuyển đổi ước tính lên đến 15.000 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang xe điện cũng là cơ hội khổng lồ cho các hãng xe của nước ta. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nội địa không chuẩn bị kịp, xe máy điện từ nước ngoài, giá rẻ, chất lượng kém rất có thể sẽ ồ ạt tràn về, chiếm hết các con phố ở Hà Nội. Do đó, cần có các chính sách hỗ trợ như cung cấp tài chính ưu đãi cho người mua, ban hành tiêu chuẩn, quy trình kiểm định để đảm bảo an toàn, và khuyến khích sử dụng pin Li-ion thay cho pin axit chì.
Để giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông và ô nhiễm không khí, Hà Nội cần ưu tiên tối đa nguồn lực cho giao thông công cộng. Điều này bao gồm tăng số lượng xe buýt sạch, mở rộng hệ thống metro, xây dựng các trạm trung chuyển liên thông, và số hóa hệ thống vé. Quy hoạch của Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành 410 km đường sắt đô thị, và đến năm 2045 là 616 km.
Đây là hướng đi đúng đắn, nhưng đòi hỏi tăng tốc đầu tư, thay vì dàn trải và thiếu quyết liệt như hiện nay. Việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện là xu thế tất yếu, phù hợp với mục tiêu giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống đô thị. Tuy nhiên, chính sách xanh không thể là chính sách hành chính áp đặt. Chuyển đổi phải có lộ trình rõ ràng, đánh giá tác động kỹ lưỡng, và quan trọng nhất là không đẩy người dân – nhất là nhóm yếu thế – vào thế bị động.
